Magiczna podróż przez historię zabawek
Czy zastanawiałeś się kiedyś, czym bawiły się dzieci tysiące lat temu? Historia zabawek jest fascynująca i sięga znacznie dalej niż moglibyśmy przypuszczać. Archeologiczne znaleziska dowodzą, że figurki towarzyszyły ludzkości już 30 tysięcy lat temu! Choć ich przeznaczenie pozostaje tajemnicą, za jedną z najwcześniejszych zabawek uznaje się główkę lalki z Pantellerii sprzed około 4000 lat, odnalezioną wraz z miniaturowym wyposażeniem pokoju.
Starożytni Egipcjanie i Mezopotamczycy tworzyli lalki z ruchomymi kończynami, a nawet mechaniczne zabawki, takie jak krokodyl z ruchomą szczęką. W średniowieczu popularne były proste formy, jak drewniane lalki-patyczki odkryte w Wolinie. Prawdziwa rewolucja nadeszła jednak w XX wieku wraz z wprowadzeniem tworzyw sztucznych, które umożliwiły masową produkcję zabawek dostępnych dla każdego dziecka.
Kolekcjonerskie perełki z dawnych epok
Świat starych zabawek to różnorodność form, materiałów i pomysłów. Wśród najcenniejszych kolekcjonerskich obiektów znajdziemy:
- Lalki – porcelanowe piękności z ruchomymi częściami, jak holenderska lalka z oczami, które potrafią mrugać
- Zabawki mechaniczne – legendarne kolejki blaszane Märklin czy traktory Zetor z Czechosłowacji
- Drewniane cudeńka – ręcznie rzeźbione koniki, ptaszki „dziobiące” deseczkę czy polskie zabawki ludowe
- Figurki licencyjne – radziecki Pinokio czy bohaterowie popularnych bajek
Ile warte są wspomnienia?
Wartość starych zabawek potrafi przyprawić o zawrót głowy. Samochód Moskwicz Azak z czasów PRL może kosztować nawet 2700 złotych, a kolejka elektryczna Karpicko około 1400 złotych. Kolekcjonerzy gotowi są zapłacić 2000 złotych za zestaw Lego „Czarny Kot” z 1996 roku, a drewniane zabawki z okresu międzywojennego osiągają ceny sięgające kilku tysięcy złotych.
Na wartość wpływa przede wszystkim rzadkość występowania, stan zachowania, materiał wykonania oraz obecność oryginalnego opakowania. Prawdziwy kolekcjoner doceni autentyczne sygnatury, jak oznaczenia Moskiewskiej Fabryki Zabawek na lalce Pinokio.
Legendarni producenci
Za najwspanialszymi zabawkami stoją wyjątkowi twórcy. Niemiecka firma Märklin tworząca kolejki blaszane od 1859 roku, czechosłowacka Fatra słynąca z gumowych zabawek czy polscy artyści jak Stanisław Ciszek tworzący konie na biegunach – to tylko niektórzy z nich. Współcześnie tradycję kontynuują marki takie jak COBI czy Granna.
Trendy w kolekcjonerstwie
Rynek zabawek kolekcjonerskich stale ewoluuje. Obserwujemy wzrost zainteresowania drewnianymi zabawkami (o 7% w Polsce) oraz grami planszowymi. Jednocześnie spada popularność lalek. Rok 2024 przynosi modę na zabawki sensoryczne i produkty licencyjne związane z popularnymi franczyzami.
Jak dbać o swoje skarby?
Właściwa konserwacja to klucz do zachowania wartości kolekcji. Do czyszczenia używaj letniej wody z delikatnym detergentem, unikając szorstkich gąbek. Zabawki przechowuj w suchym miejscu, najlepiej w pudłach z przegródkami lub indywidualnych bawełnianych woreczkach.
Więcej niż zabawki
Stare zabawki to nie tylko przedmioty – to kawałki historii i kultury. Często niosły symbolikę, jak bocian przynoszący szczęście, a ludowe wyroby stały się istotnym elementem dziedzictwa narodowego. Kolekcjonerstwo łączy pokolenia, czego doskonałym przykładem jest gra „Superfarmer” oparta na koncepcji profesora Karola Borsuka z 1943 roku.
Każda stara zabawka opowiada historię – o czasach, w których powstała, o dzieciach, które się nią bawiły, i o świecie, który już przeminął. Może warto zajrzeć na strych czy do piwnicy rodzinnego domu? Kto wie, jakie skarby tam czekają, by opowiedzieć swoją historię!
